Współdziałanie. O kolektywach i ich sprawczości

Galeria Studio, Warszawa, 25 maja 2025, godz. 12.00-15.00

Czy znacie ten moment, to uczucie, które sprawia, że spotkane osoby myślą tak jak wy i wiecie, że uda się wam coś wspólnie zdziałać? Impuls sprawiający, że grupa ludzi staje się kolektywem?  Proces ten może też zachodzić powoli, kiedy np. praca nad konkretnym projektem przeradza się w kolejne wspólne aktywności, zaangażowanie i trwałe więzi, z których wyłania się kolektyw.

W dobie kryzysu humanitarnego i klimatycznego, konfliktów zbrojnych i coraz większego poczucia zagrożenia, bycie razem i wspólne działanie zdaje się być utopijnym, a zarazem jedynym sposobem na przetrwanie. Jak pisze Sarah Ahmed Potrzebujemy siebie nawzajem, żeby przetrwać; musimy być częścią naszego wzajemnego przetrwania. Oddolne inicjatywy społeczne, solidarność, a zarazem  otwarcie oczu na brutalną rzeczywistość, jakiej  byłyśmy świadkami i uczestniczkami w czasie wybuchu pelnoskalowej wojny w Ukrainie, są tego najlepszym dowodem.

Jednocześnie dawne nierówności i wykluczenia są jeszcze bardziej odczuwalne, przez co intersekcjonalność feminizmu stała się jak nigdy naszą codziennością. W tej sytuacji kolektywne strategie oporu, ale też wspólna troska, praca afektywna, dbałość edukację i lepsze życie również w skali lokalnej zdają się być skutecznym narzędziem zmiany. 

Podobny temat podjęłyśmy w 2019 roku w trakcie XI seminarium zatytułowanego Sztuka i aktywizm feministyczny. Te sześć lat zdaje się być całą epoką. My same jako kolektyw SemFem przeszłyśmy zmiany, o których też chciałybyśmy opowiedzieć.

Zapraszamy do podzielenia się Waszymi doświadczeniami związanymi z pracą kolektywną łączącą zaangażowanie w kwestie społeczne i emancypacyjne z praktyką w obrębie kultury wizualnej. Czekamy na propozycje 20-minutowych wystąpień. Do zwięzłych zgłoszeń nadsyłanych do 1 maja 2025 pod adresem: seminariumfeministyczne@gmail.com prosimy dołączyć jeden jpg (wraz z podpisem) jako ilustrację, którą będziemy mogły wykorzystać w celu promocji XXXIV SemFem.

XXXIII Seminarium Feministyczne | Cicho już byłyśmy

Nabór trwa do 20 stycznia 2025!

Seminarium odbędzie się 1 lutego 2025 w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie

Wystawa „Chcemy całego życia. Feminizmy w sztuce polskiej” spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem różnych środowisk i inspiracją do dyskusji. Nie tylko osoby pracujące w polu sztuki uznały ją za ważne wydarzenie artystyczne – o wystawie pisały zarówno mainstreamowe media, jak i internetowe influencerki i bloggerki, setki osób wrzucały na media społecznościowe relacje ze swojej wizyty w galerii. Każdego dnia przez trzy miesiące przychodziły tu dziesiątki osób, zarówno z Trójmiasta jak i przyjezdnych, nawet z drugiego końca Polski. Publiczność wystawy miała okazję skonfrontować się z przekrojowym zestawieniem prac związanych z tematyką emancypacyjną na różnych polach. Zapewne wiele osób znalazło tu przynajmniej jeden wątek osobisty – dotyczący jej samej lub osób z najbliższego otoczenia.

Dla twórców i twórczyń, których prace pokazywane są na wystawie, feminizm nie jest tylko „trampoliną do artystycznej kariery”, ale przede wszystkim jest modelem współżycia ze światem, który jak się okazuje, znajduje coraz więcej zwolenniczek i zwolenników. Wydarzenia towarzyszące wystawie niejednokrotnie przeradzały się w mikro-platformy aktywizujące uczestniczące w nich osoby. Dlatego mamy poczucie, że warto te doświadczenia zsumować – usiąść przy wspólnym stole i przedyskutować pomysły na realne działania. W Polsce na wielu polach dochodzi do dyskryminacji, a politycy, zajęci przepychankami w komisjach śledczych, nie są w stanie doprowadzić do zmiany społecznej. Musimy przeprowadzić ją same. I mówić o tym głośno.

“Cicho już byłyśmy” to jedno z haseł ogólnopolskich protestów w sprawie przywrócenia praw reprodukcyjnych w Polsce. Taki tytuł nosił też profrekwencyjny spot Inicjatywy Wschód zrealizowany przed ostatnimi wyborami parlamentarnymi. I taki tytuł wybrałyśmy na najbliższe Seminarium Feministyczne. Zaproszenie do udziału w nim kierujemy nie tylko do osób działających w polu sztuki, ale do wszystkich, którym bliskie są współczesne feminizmy. Tym razem nie czekamy na referaty, ale na wszelkiego rodzaju refleksje związane z tematyką prac pokazywanych na wystawie – a także tą, której być może zabrakło. Wszystkie głosy zostaną wysłuchane.

Mamy nadzieję, że galeria sztuki stanie się miejscem, gdzie rodzą się idee, tworzą alianse i wykuwane są konkretne plany działania.

Zgłoszenia mogą dotyczy między innymi tematów takich jak:

samoorganizacja i kolektywizm

edukacja powszechna i artystyczna

inicjatywy ekofeministyczne

literatura emancypacyjna

powszechna opieka socjalna i medyczna

prawa reprodukcyjne i dostęp do aborcji

wykluczenie ekonomiczne i bieda

związki partnerskie

tranzycja

dyskryminacja w miejscu pracy

waloryzacja pracy domowej

wprowadzenie parytetów

upowszechnienie feminatywów lub form niebinarnych i neutralnych

popularyzacja dorobku osób doświadczających wykluczenia społecznego

przemoc domowa, seksualna i ekonomiczna

praca seksualna

Zgłoszenia zawierające imię, nazwisko oraz krótki (2-3 zdania) zarys problematyki prosimy kierować na adres: seminarium.feministyczne@gmail.com.

Na propozycje czekamy do 20 stycznia 2025.

Zapraszamy na XXXI Seminarium Feministyczne: Artystki w drodze. Podróżniczki, migrantki, uchodźczynie

25 kwietnia 2024
godz. 17.00-20.00
Dom Norymberski
ul. Skałeczna 2, Kraków

Program wystąpień:
1) Renata Kopyto, Lucia Moholy, “Fotografka modernizmu”
2) Sylwia Gorak, “W poszukiwaniu siły – Nowy Jork i Bałkany”
3) Magdalena Maciudzińska-Kamczycka, Aleksandra Stoyanov i Nirit Takele: ,,Wszystkie drogi
prowadzą do Izraela”
4) Marta Normington, “Refleksje z drogi: podróż jako odmienny stan świadomości w praktyce
artystycznej”
5) Julia Sikorska, “Radzenie sobie z trauma wojenną poprzez teatr, na przykładzie teatru tłusta langusta w Poznaniu ”

Seminarium towarzyszy wystawie Artystka w podróży. 9-26 kwietnia 2024
15.30 – oprowadzanie kuratorskie po wystawie – Anka Leśniak.
Ilustracja: Rimma Tyshkevych, Anastasiia Ivasova, Ewa Kaczmarek, Genesis, fot. Andrzej Majos

Podróże kobiet to szczególne zagadnienie, ponieważ ze względu na swoją pozycję w społeczeństwie, mobilność kobiet z różnych względów była i nadal jest w ograniczana. W XIX-wiecznej karykaturze z niemieckojęzycznej gazety zreprodukowanej w książce Pera Faxnelda “Satanic Feminism”, pod hasłem „Niesamowity rozwój” kobieta jadąca na rowerze zestawiona została z Wiedźmą na miotle. Obawy przeciwników praw kobiet okazały się słuszne, gdyż ten prosty środek lokomocji odegrał istotną rolę w zwiększeniu mobilności i emancypacji kobiet, w tym w organizowaniu demonstracji sufrażystek. Podróże podejmowały również pierwsze pokolenia kobiet aspirujących do profesjonalnej kariery artystycznej.

W 1895 roku młoda rzeźbiarka Teresa Feodorowna Ries stworzyła figurę Wiedźmy przygotowującej się na Sabat Czarownic. Atrybutem tego protofeministycznego wizerunku kobiecości jest miotła, która ma posłużyć za środek transportu. Ries odbyła wiele podróży w celach artystycznych, jak i poznawczych, np. uchodzącą za niebezpieczną podróż nad jezioro Bajkał. W wieku siedemdziesięciu kilku lat, prześladowana za żydowskie pochodzenie przez nazistów, musiała uciekać z Wiednia. Schronienie znalazła w malowniczym szwajcarskim Lugano – swoim „gorzkim raju”, gdzie spędziła resztę życia i aż do jego końca zabiegała u austriackich władz o odnalezienie i ochronę jej pozostawionych w Wiedniu prac. Jak pisała w swoich wspomnieniach „I tak miałam większe szczęście niż 5 milionów ludzi…”.

Dziś kobiety jako część artystycznego świata, „turystyki artystycznej” podróżują, zmieniają miejsce zamieszkania aby realizować projekty, brać udział w rezydencjach i wydarzeniach artystycznych. Nie zawsze jednak taka podróż wiąże się jedynie z potrzebą artystycznego rozwoju. Czasami o emigracji decydują względy ekonomiczne i polityczne. Zwłaszcza w ostatnich latach, rezydencje artystyczne okazują się jedyną drogą ucieczki z obszarów objętych wojną. Istotna jest też kwestia potencjalnych zagrożeń związanych z podróżą, które kobiety muszą brać pod uwagę w patriarchalnych społeczeństwach.

Ilustracja: Julia Sikorska

CFP: XXXI Seminarium Feministyczne
Artystki w drodze. Podróżniczki, migrantki, uchodźczynie
25 kwietnia 2024
termin XXXI Sem Fem: 25.04.2024
miejsce: Dom Norymberski w Krakowie

Podróże kobiet to szczególne zagadnienie, ponieważ ze względu na swoją pozycję w społeczeństwie, mobilność kobiet z różnych względów była i nadal jest w ograniczana. W XIX-wiecznej karykaturze z niemieckojęzycznej gazety zreprodukowanej w książce Pera Faxnelda “Satanic Feminism”, pod hasłem „Niesamowity rozwój” kobieta jadąca na rowerze zestawiona została z Wiedźmą na miotle. Obawy przeciwników praw kobiet okazały się słuszne, gdyż ten prosty środek lokomocji odegrał istotną rolę w zwiększeniu mobilności i emancypacji kobiet, w tym w organizowaniu demonstracji sufrażystek. Podróże podejmowały również pierwsze pokolenia kobiet aspirujących do profesjonalnej kariery artystycznej.
W 1895 roku młoda rzeźbiarka Teresa Feodorowna Ries stworzyła figurę Wiedźmy przygotowującej się na Sabat Czarownic. Atrybutem tego protofeministycznego wizerunku kobiecości jest miotła, która ma posłużyć za środek transportu. Ries odbyła wiele podróży w celach artystycznych, jak i poznawczych, np. uchodzącą za niebezpieczną podróż nad jezioro Bajkał. W wieku siedemdziesięciu kilku lat, prześladowana za żydowskie pochodzenie przez nazistów, musiała uciekać z Wiednia. Schronienie znalazła w malowniczym szwajcarskim Lugano – swoim „gorzkim raju”, gdzie spędziła resztę życia i aż do jego końca zabiegała u austriackich władz o odnalezienie i ochronę jej pozostawionych w Wiedniu prac. Jak pisała w swoich wspomnieniach „I tak miałam większe szczęście niż 5 milionów ludzi…”.
Dziś kobiety jako część artystycznego świata, „turystyki artystycznej” podróżują, zmieniają miejsce zamieszkania aby realizować projekty, brać udział w rezydencjach i wydarzeniach artystycznych. Nie zawsze jednak taka podróż wiąże się jedynie z potrzebą artystycznego rozwoju. Czasami o emigracji decydują względy ekonomiczne i polityczne. Zwłaszcza w ostatnich latach, rezydencje artystyczne okazują się jedyną drogą ucieczki z obszarów objętych wojną. Istotna jest też kwestia potencjalnych zagrożeń związanych z podróżą, które kobiety muszą brać pod uwagę w patriarchalnych społeczeństwach.
W najbliższym Seminarium Feministycznym chciałybyśmy oddać głos:
– artystkom o doświadczeniu migracyjnym i uchodźczym lub pracującym z osobami uchodźczymi, autorkom projektów/prac opartych na doświadczeniu podróży,
– badaczkom/badaczom zajmującym się biografiami, twórczością artystek imigrantek, uchodźczyń, procesów migracyjnych w kontekście sztuki.

Prosimy o nadsyłanie abstraktów o długości 300 słów (z biografią autorki/a o długości 100 słów) wraz z sugerowaną ilustracją na adres: seminarium.feministyczne@gmail.com
Seminarium Feministyczne jest wydarzeniem komplementarnym do wystawy „Artystka w podróży”, Dom Norymberski w Krakowie, 9-26 kwietnia 2024.
Zdjęcie: “Un Paradiso Amaro”, kard z filmu, reż. Valerie Habsburg Anka Leśniak Karl Martin Pold, 2021

Zapraszamy na XXX Seminarium Feministyczne
Czujne ciała: sztuka i medycyna
13 stycznia 2024, godz. 15.00-18.00
Fundacja Alina, Brzozowa 31/33, 00-258 Warszawa

Program wystąpień:
1) Sylwia Gorak, “Echolokacja -sztuka-choroba-przemiana”
2) Iza Moczarni-Pasiek, “Kalendarz Amazonek – herstoria pewnej idei”
3) Patrycja Orzechowska, “Miłość i Medycyna. Antologia (1864-2014), 2014”
4) dr Magdalena Furmanik-Kowalska, “Lekarstwo na ból. O sztuce chińskiej artystki Zhang Yanzi”
5) Barbara Niewiadomska, “JA. ONA. JEJ. Portrety kobiet.”

W „Narodzinach kliniki” Michel Foucault przedstawia genezę funkcjonowania w społeczeństwie koncepcji normy jako modelu epistemologicznego organizującego wiedzę. Wpisana w ten model współczesna medycyna, jako jedno z narzędzi poznawania zobiektywizowanej prawdy o świecie, traktuje chorobę jako
niezgodną z normą, kładąc jednocześnie duży nacisk na utrzymanie kontroli nad ciałem.
Aktywności twórcze mają potencjał podważania dominujących narracji i sposobów myślenia o ciele – poszukiwania nowych definicji, nowego znaczenia cielesności. Proponowania nowych sposobów bycia, funkcjonowania w przestrzeni publicznej, wprowadzania niestygmatyzujących zasad, a nawet emancypacji niemieszczącej się w kanonach społecznych cielesności. Obserwacja ciała, które jest lub staje się niepotoczne, może przerodzić się w kreatywny stan twórczy, który pełni rolę regeneracji ciała, oswajania tematu choroby lub/i przemian ciała.
„Czujne ciała” to tytuł XXX Seminarium Feministycznego, które odbywać się będzie w przestrzeni Fundacji Alina przy ulicy Brzozowej w Warszawie. Przestrzeń ta była w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku pracownią rzeźbiarki Aliny Szapocznikow. Postawę twórczą Szapocznikow cechowały – jak piszą organizatorki – przede wszystkim odwaga w eksperymentowaniu z materią, formą i tematyką prac oraz przełamywaniem tabu, i.a. poszukiwanie namacalności życia, cielesności, przemijalności, transgresji, sprawczości. XXX Seminarium Feministyczne towarzyszy zakończeniu organizowanej w Fundacji Alina wystawy „Change of Life” Moniki Mamzety, która w swoich pracach dekonstruuje kulturowe/przedmiotowe postrzeganie ciała i zwraca uwagę na biologię nierozerwalnie związaną z kobiecym życiem. Odpowiadając na zaproszenie do zorganizowania tu kolejnej edycji Seminarium Feministycznego przędziemy dalej powyższe wątki. Czym jest doskonałość ciała? Czy kryzys ciała może stać się impulsem do praktyki twórczej, badawczej; do tworzenia społeczności? W jaki sposób wyjątkowość ciała kształtują jego przemiany takie jak np.: choroba, zabiegi medyczne, dziedzictwo genetyczne, ślady upływu czasu? Jak manifestuje się w sztuce temat opieki medycznej? Czy praktyka artystyczna może być tożsama z praktyką leczenia?

Ilustracja: Sylwia Gorak, DRAWING PERFORMANCE – looking for the light-switch in the fair room, Londyn, Byam Shawn School Of Arts, dzięki uprzejmości artystki

CFP: XXX Seminarium Feministyczne
Czujne ciała: sztuka i medycyna
13 stycznia 2024
godz. 15.00-18.00
Fundacja Alina, Warszawa
Termin nadsyłania zgłoszeń: 29.12.2023

W „Narodzinach kliniki” Michel Foucault przedstawia genezę funkcjonowania w społeczeństwie koncepcji normy jako modelu epistemologicznego organizującego wiedzę. Wpisana w ten model współczesna medycyna, jako jedno z narzędzi poznawania zobiektywizowanej prawdy o świecie, traktuje chorobę jako
niezgodną z normą, kładąc jednocześnie duży nacisk na utrzymanie kontroli nad ciałem.

Aktywności twórcze mają potencjał podważania dominujących narracji i sposobów myślenia o ciele – poszukiwania nowych definicji, nowego znaczenia cielesności. Proponowania nowych sposobów bycia, funkcjonowania w przestrzeni publicznej, wprowadzania niestygmatyzujących zasad, a nawet emancypacji nie mieszczącej się w kanonach społecznych cielesności. Obserwacja ciała, które jest lub staje się niepotoczne, może przerodzić się w kreatywny stan twórczy, który pełni rolę regeneracji ciała, oswajania tematu choroby lub/i przemian ciała.

„Czujne ciała” to tytuł XXX Seminarium Feministycznego, które odbywać się będzie w przestrzeni Fundacji Alina przy ulicy Brzozowej w Warszawie. Przestrzeń ta była w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku pracownią rzeźbiarki Aliny Szapocznikow. Postawę twórczą Szapocznikow cechowały – jak piszą organizatorki – przede wszystkim odwaga w eksperymentowaniu z materią, formą i tematyką prac oraz przełamywaniem tabu, i.a. poszukiwanie namacalności życia, cielesności, przemijalności, transgresji, sprawczości. XXX Seminarium Feministyczne towarzyszy zakończeniu organizowanej w Fundacji Alina wystawy „Change of Life” Moniki Mamzety, która w swoich pracach dekonstruuje kulturowe/przedmiotowe postrzeganie ciała i zwraca uwagę na biologię nierozerwalnie związaną z kobiecym życiem.

Odpowiadając na zaproszenie do zorganizowania tu kolejnej edycji Seminarium Feministycznego przędziemy dalej powyższe wątki. Czym jest doskonałość ciała? Czy kryzys ciała może stać się impulsem do praktyki twórczej, badawczej; do tworzenia społeczności? W jaki sposób wyjątkowość ciała kształtują jego przemiany takie jak np.: choroba, zabiegi medyczne, dziedzictwo genetyczne, ślady upływu czasu? Jak manifestuje się w sztuce temat opieki medycznej? Czy praktyka artystyczna może być tożsama z praktyką leczenia?

Zapraszamy do nadsyłania propozycji wystąpień, manifestów i prac twórczych, które mogą dotyczyć, ale nie ograniczają się do tematów takich jak:

1. ciała wyjątkowe: o sprawności i sprawczości
2. sztuka – choroba – przemiana
3. „inne” cielesności: transformacje, tranzycje, hybrydy
4. terapie artystyczne
5. polityki i praktyki inkluzywności
6. ciała obce i ciała sztuczne

Prosimy o nadsyłanie abstraktów o długości 300 słów (z biografią autorki/a o długości 100 słów) wraz z sugerowaną ilustracją na adres: seminarium.feministyczne@gmail.com
zdjęcie: Monika Mamzeta, kadr z wideo o “INK”

Zapraszamy na XXIX Seminarium Feministyczne
Nowa zbiorowość – o dzisiejszych perspektywach na sztukę kobiet lat 70. XX wieku
7 października 2023, godz. 15.00-18.00
lokal_30, Warszawa
live streaming na fb lokal_30

Osoby zajmujące się historią sztuki, jak i osoby artystyczne poszukujące feministycznej genealogii dla swoich praktyk, rewidują dziś język i kanon polskiej historii sztuki. W efekcie przywracają pamięć o twórczyniach, które ze względu na m.in. płeć, klasę czy wiek funkcjonowały poza albo na marginesach świata sztuki.

Do niedawna narracje na temat sztuki lat 70. dotyczyły przede wszystkim problemów artykułowanych z perspektywy postulatów feminizmu drugiej fali. Współcześnie, osoby badające ten temat zwracają się w stronę lokalnych kontekstów i odchodzą od zachodnich dyskursów historii sztuki o kolonialnym charakterze. Rezygnują także z jednowymiarowego określenia „sztuka feministyczna” na rzecz istniejącej, wielowymiarowej praktyki oraz polityki emancypacji. Uwzględniają sprawczość kobiet i formy ich wzajemnej? współpracy, a także podejmują się intersekcjonalnej analizy historii kobiecej pracy o charakterze reprodukcyjnym czy afektywnym, podważając przy tym heteronormatywne wzorce.

Przykładem takiej reorientacji jest niedawno wydana książka Agaty Jakubowskiej „Sztuka i emancypacja kobiet w socjalistycznej Polsce. Przypadek Marii Pinińskiej-Bereś“. Autorka wnioskuje o zmianę paradygmatu. Sztuka kobiet w socjalistycznej Europie powinna być analizowana z perspektywy lokalnej, stanowiącej naturalne środowisko danych artystek. Postuluje o zmianę praktyki epistemologicznej, w tym ujęciu koncepcje świata zachodniego są jedynie komponentami wchodzącymi w dialog z procesami regionalnymi.

Na XXIX Seminarium Feministycznym chcemy wspólnie przyjrzeć się nowemu horyzontowi badawczemu i dzisiejszym praktykom: artystycznym, badawczym i teoretycznym względem sztuki kobiet lat 70. Tytułowa „nowa zbiorowość” wiąże się zarówno z pokoleniową zmianą, jak i ze świadomością wspólnej – pluralistycznej i zróżnicowanej herstorii wszystkich osób zajmujących się na różnych polach sztuką kobiet i sztuką feministyczną w Polsce po 1989 roku. Postawie bardzo bliskiej samym założeniom SemFem.

Program wystąpień:
1.Wiktoria Szczupacka, “1975 – Warszawskie wystawy zorganizowane z okazji Międzynarodowego Roku Kobiet. Usytuowane studium przypadku – państwowy feminizm i sztuka”
2. Małgorzata Miśniakiewicz, “Perspektywa infrastrukturalna”
3. Paulina Olszewska, “Transpokoleniowe dialogi artystyczne w warszawskiej Galerii Studio”
4. Alicja Patanowska, “Krystyna Cybińska, Magdalena Abakanowicz i Judy Chicago. Jak rzemiosło pomaga mi odzyskiwać kontakt z własnym ciałem”
5. Monika Waraxa, “Oko serca i prace solarystyczne Hanny Orzechowskiej”

Ilustracja: Hanna Orzechowska, akwarela, 1948-49